Belgische ruimtevaartprojecten

Plastic is overal. Dit materiaal is zeer divers in vorm, grootte, kleur en dichtheid. Het hoopt zich ook op in verschillende delen van ons water, variërend van de getijdenzone, het wateroppervlak, de waterkolom tot de zeebodem. Bovendien is het erg arbeidsintensief om plasticvervuiling in ons water handmatig op te sporen en te bemonsteren.

PLATO (PLAnetary Transits and Oscillations of stars) is een door ESA georganiseerd ruimtemissieproject met als doel het opsporen en gedetailleerd karakteriseren van exoplaneten, met name aarde-achtige planeten rond zonachtige sterren, en het bestuderen van de trillingen (oscillaties) van die sterren om hun eigenschappen en leeftijden nauwkeurig te bepalen.

Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) zal een instrument, VenSpec-H, leveren voor de toekomstige M5-missie van de Europese Ruimtevaartorganisatie, die zopas werd geselecteerd. Na de recente selectie van twee verkenningsmissies naar Venus door NASA, heeft ESA haar keuze aangekondigd voor de volgende M-klasse missie.

Team OSCAR-PINQ is het volgende hoofdstuk in de reis van team OSCAR om op diamant gebaseerde kwantumdetectietechnologieën naar de ruimte te brengen. Voortbouwend op de eerdere ervaring van de OSCAR projectreeks, gaat deze missie de uitdaging aan om diamantgebaseerde magnetometers te miniaturiseren en tegelijkertijd gepulseerde meettechnieken te integreren. Tegelijkertijd wordt het pad geëffend voor een wijdverbreid gebruik van deze technologie in aardobservatietoepassingen, waarbij deze missie specifiek gericht is op de verkennende benadering van het monitoren van vulkanische en tektonische activiteit.

Op 17 April 2024, selecteerde de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de Earth Climate Observatory (ECO), een concept voor een nieuwe ruimtemissie voor de meting van de Energie onbalans van de Aarde, een kritische klimaatsparameter, voor Faze 0 studie. ECO werd voorgesteld door een internationaal team van 12 wetenschappers, geleid door de Koninklijke Sterrenwacht van België.

UHasselt-studententeam OSCAR-PINQ mag zich klaarmaken voor een ruimteavontuur. Het Europees ruimtevaartagentschap ESA selecteerde het team om experimenten uit te voeren tijdens de allereerste vlucht van hun Space Rider. Als alles volgens plan verloopt zal de diamantgebaseerde kwantummagnetometer van team OSCAR-PINQ eind 2025 twee maanden lang in de ruimte verblijven. “Voor de derde keer wordt onze technologie als beste kandidaat geselecteerd door ESA Academy, een ongelooflijke erkenning voor ons werk”, zeggen dr. Jaroslav Hruby en drs. Yarne Beerden, teamkapiteins van OSCAR.

Indien alles verloopt zoals gepland moet op maandag 8 januari 2023 een nieuwe Amerikaanse Vulcan Centaur raket gelanceerd worden met aan boord de private maanlander Peregrine. Peregrine werd gebouwd door het bedrijf Astrobotic Technology en moet verschillende wetenschappelijke instrumenten en enkele kleine robotwagentjes tot op het maanoppervlak brengen. Deze missie maakt deel uit van NASA's Commercial Lunar Payload Services programma waarbij het Amerikaanse ruimtevaartagentschap samenwerkt met private ruimtevaartbedrijven om wetenschappelijke apparatuur tot op het oppervlak van de maan te brengen. Aan boord van de Peregrine maanlander bevindt zich ook een Belgische tijdcapsule in de vorm van een klein nikkel schijfje! 

Vijf Belgische bedrijven en onderzoekscentra bundelen hun krachten in het project AstroCardia. Met dat project maken ze er hun missie van om de hartgezondheid te verbeteren. En dat doen ze op een wel heel bijzondere plek: in de ruimte. Op die manier willen ze hartveroudering beter bestuderen en er een geschikt onderzoeksmodel voor creëren. Daarvoor ontwikkelden ze via 3D-bioprint een kunstmatig miniatuurhart en bijhorend bloedvatenstelsel. Die zogenaamde ‘heart-on-a-chip' vertrekt in 2025 naar het internationaal ruimtestation ISS.

Het wereldwijde CAMS-systeem (Copernicus Atmosphere Monitoring Service), dat dagelijks analyses en voorspellingen levert over de samenstelling van de atmosfeer, heeft gisteren een belangrijke upgrade ondergaan. Het systeem houdt nu niet alleen rekening met gedetailleerde chemische processen in de troposfeer (de onderste 10 km van de atmosfeer), maar ook in de stratosfeer, de laag van de atmosfeer tussen 15 en 50 km die de ozonlaag bevat. Het zal een realistischere weergave en een beter begrip van de wederzijdse interacties tussen weer, klimaat en stratosferische chemie mogelijk maken.

Op 13 april 2023 om 14.15 uur (Belgische zomertijd) zal ESA de ruimtesonde JUICE lanceren met een Ariane 5 raket vanaf de Europese lanceerbasis in Kourou, Frans-Guyana. Na een reis van 8 jaar zal JUICE, een acroniem voor JUpiter ICy moons Explorer, Jupiter en zijn ijsmanen onderzoeken, met speciale aandacht voor Ganymedes, de grootste maan in het zonnestelsel. In december 2034 wordt JUICE in een baan om Ganymedes gebracht.

Een CubeSat de ruimte insturen en heelhuids laten terugkeren naar de aarde: dat is de missie van Aether, een team enthousiaste ingenieursstudenten van de KU Leuven. Om deze missie tot een goed einde te brengen ontwikkelt het team een opblaasbaar hitteschild. Dit hitteschild zal de kleine satelliet beschermen tegen de hoge temperaturen die ontstaan als gevolg van de hypersonische snelheden waarmee de satelliet de atmosfeer binnentreedt.

Op 24 november 2021 werd vanuit Californië de Amerikaanse DART-ruimtesonde gelanceerd met een raket van SpaceX. DART is onderdeel van een planetaire verdedigingsmissie tegen asteroïden. De Koninklijke Sterrenwacht van België is bij deze missie betrokken. De DART-gegevens zullen onder meer worden gebruikt ter voorbereiding van de toekomstige ESA-missie Hera, waaraan de Sterrenwacht deelneemt met zijn GRASS-gravimeter.

Vanop het Kennedy Space Center in Florida is op zondag 29 augustus 2021 een krachtige Falcon 9 raket vertrokken met in zijn vrachtruim de Dragon CRS-23 bevoorradingsmodule voor het internationale ruimtestation ISS. Aan boord van de Dragon CRS-23 bevindt zich onder andere een in België gebouwd ruimte-experiment dat de volgende maanden het magnetisch veld van de aarde gaat bestuderen en in kaart brengen. Het experiment werd ontwikkeld door een studententeam van de UHasselt met steun van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. 

Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) zal een instrument - VenSpec-H - leveren voor de toekomstige M5-missie van de Europese Ruimtevaartorganisatie, die zopas werd geselecteerd. Na de recente selectie van twee verkenningsmissies naar Venus door NASA, heeft ESA haar keuze aangekondigd voor de volgende M-klasse missie. Venus wordt vaak beschreven als het nachtmerrieachtige kleine zusje van de Aarde: Venus is ongeveer even groot, maar heeft een CO2-rijke atmosfeer met zwavelzuurwolken en met extreme temperatuur- en drukomstandigheden aan haar oppervlak (450°C en 90 keer de atmosferische druk van de Aarde).

Met een steeds groeiende wereldbevolking, en de voortdurende toename van het energieverbruik, zijn de effecten van menselijke activiteiten op onze natuurlijke leefomgeving nog nooit zo relevant geweest. Om de daaruit voortvloeiende problemen, zoals luchtverontreiniging en klimaatverandering, te begrijpen en te beperken moet het hele aardsysteem (land, oceanen, atmosfeer en hun onderlinge interacties ) zorgvuldig in het oog worden gehouden. Lange tijdreeksen van waarnemingen vanaf de grond en vanuit de ruimte helpen wetenschappers de fysische en chemische processen te begrijpen en een onderscheid te maken tussen natuurlijke en antropogene bijdragen tot de waargenomen veranderingen in de luchtkwaliteit en het klimaat.

Men kan niet zomaar de ruimte in schieten, of het nu voor commerciële of wetenschappelijke doeleinden is, zonder rekening te houden met de stralingsomgeving in de ruimte. Want zodra men de beschermende binnenste “bel” van het magnetisch veld van de aarde verlaat, wordt men blootgesteld aan energetische deeltjes die gevangen zitten in de magnetosfeer, een groot gebied dat de aarde omhult en waarbinnen alle elektrisch geladen deeltjes zich moeten houden aan de regels van het magnetisch veld van onze planeet. Het prachtige noorderlicht bijvoorbeeld, is het visuele bewijs van deze ingesloten deeltjes.

RoadMap (voor “ROle and impAct of Dust and clouds in the Martian AtmosPhere”), een gloednieuw Horizon 2020 project, is net van start gegaan. Drie jaar lang zal een enthousiast team van wetenschappers en ingenieurs uit België, Denemarken, Duitsland en Spanje samenwerken om enkele van de resterende mysteries van de planeet Mars te ontrafelen

Gezonde raderdiertjes planten zich ook in de ruimte zonder problemen voort. Dat blijkt uit het experiment dat UNamur en SCK CEN exact één jaar geleden in de ruimte stuurden. Komende zaterdag vertrekken de Belgische raderdiertjes opnieuw naar het ISS. “We stellen hun weerstand nog meer op de proef door hun DNA vóór vertrek al te beschadigen”, klinkt het bij UNamur, SCK CEN en ULB. Dat doen de projectpartners door ze op aarde te bestralen.

Op zaterdag 3 oktober 2020, na een sluiting van een jaar en 13 miljoen euro aan investeringen, zal het Euro Space Center in Transinne zijn deuren weer openen voor het publiek! Het Euro Space Center is de ideale plek om de wereld van de ruimtevaart te ontdekken met het hele gezin, maar het stelt ook jongeren in staat om er te verblijven voor een volledige onderdompelingscursus, in het kader van een schooluitstap of tijdens een vakantiekamp.

Op maandag 21 september 2020 publiceerde het prestigieuze tijdschrift Nature Geosciences een artikel waarin de eerste satellietdetectie van waterstofnitriet (HONO, ook wel salpeterigzuur genoemd) met behulp van het TROPOMI-satellietinstrument werd voorgesteld (http://www.tropomi.eu). Dit werk is het resultaat van een vruchtbare samenwerking tussen twee BIRA-teams, de UV-Visible onderzoeksgroep en de troposferische modelleringsgroep, en de groep van R. Volkamer van de Universiteit van Colorado. Deze publicatie (Theys et al., 2020) presenteert de eerste ondubbelzinnige detectie van HONO door TROPOMI en onthult consequent het bestaan van verhoogde HONO-concentraties in de rookpluimen van bosbranden (zie voorbeeld in Figuur 1) voor grote ecosystemen.

Het NOMAD-instrument, ontwikkeld bij het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie en momenteel in een baan rond Mars aan boord van ESA’s ExoMars Trace Gas Orbiter, heeft een unieke groene gloed, afkomstig van zuurstof, gedetecteerd in de atmosfeer rond de rode planeet (op ongeveer 80 km hoogte). Deze emissie geeft zijn karakteristieke kleur aan het poollicht en de airglow (luchtgloed) op Aarde, maar werd nooit eerder waargenomen in de atmosfeer van andere planeten.