Een plek waar astronomen hun kennis en verwondering kunnen voeden: dat is een treffende omschrijving van de sterrenwacht op La Palma, een van de Canarische Eilanden. Het Instituut voor Sterrenkunde van de KU Leuven beheert daar de Mercator-telescoop, waarmee onderzoekers sterren gedurende lange periodes aan de hemel kunnen volgen en zo nieuwe inzichten verwerven in hun evolutie. De telescoop krijgt binnenkort een nieuwe buur, die een rol zal spelen in de zoektocht naar planeten zoals de onze.

De koning en koningin der Belgen hebben een bezoek gebracht aan het Paranal Observatorium in de Chileense Atacamawoestijn. Daar bevinden zich, naast andere faciliteiten van wereldklasse, ESO's Very Large Telescope (VLT) en de toekomstige Extremely Large Telescope (ELT). Voor de koning was het zijn tweede bezoek aan ESO in Chili. In 2011 was hij op bezoek als troonopvolger.

Een recent vijfjarig onderzoek heeft nieuwe inzichten opgeleverd omtrent de eigenschappen van de Gele Hyperreuzen, een soort zware sterren bekend om hun sterke uitbarstingen. Wetenschappers onderzochten Rho Cassiopeiae (Rho Cas), HR 8752 en HR 5171A, en ontdekten dat Rho Cas ongeveer elke 10 tot 40 jaar uitbarstingen vertoont met grote temperatuursschommelingen aan het oppervlak.

Eerdere studies beweren dat de massa-extinctie die de dinosauriërs uitroeide, werd veroorzaakt door de uitstoot van grote hoeveelheden zwavel uit gesteenten in de Chicxulub impact krater. Een nieuwe studie gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications stelt dit scenario ter discussie.

Proba-3 is de nieuwste ESA-missie die op 4 december 2024 gelanceerd wordt. Proba-3 bestaat niet uit één, maar twee satellieten die in formatie rond de aarde zullen vliegen. Eén satelliet zal tijdens elke omwenteling zes uur lang een schaduw op de andere satelliet werpen, waardoor deze laatste een zonsverduistering kan waarnemen.

November 2019: Het Belgische Solar-Terrestrial Centre of Excellence (STCE) start met een ongeziene dienst die piloten en luchtverkeersleiders waarschuwt wanneer navigatie- en communicatiesystemen problemen kunnen ondervinden, of wanneer de gezondheid van passagiers en bemanning in gevaar is door ruimteweer.

Dit is geen Brussels volksfeest, maar een wetenschappelijk onderzoeksproject. OMMEGANG, een acroniem voor “Observing DARK Matter and MEteoroids with Gravimeters ANd GNSS”, probeert mini-zwarte gaten die vlak langs de aarde scheren te detecteren met behulp van gegevens van GNSS-positioneringssatellieten (waaronder de GPS- en Galileo-systemen) en supergeleidende gravimeters.

Het Instituto de Astrofísica de Canarias (IAC) en de KU Leuven in België hebben hun samenwerkingskader op het gebied van astrofysisch onderzoek uitgebreid. Beide instellingen hebben een overeenkomst getekend voor de voortzetting van de installatie van de Mercator-telescoop op het Roque de los Muchachos Observatorium (ORM), dat in 2002 operationeel werd en waarvan het observatiewerk zal worden versterkt na de installatie van een nieuw instrument genaamd MARVEL (Mercator Array for Radial Velocities).

Het TMT International Observatory LLC (TIO) heeft in juni 2024 een contract toegekend aan AMOS voor het ontwerpen en de productie van het tertiaire spiegelondersteuningssysteem en positioneringsassemblage (M3SSPA) van de toekomstige extreem grote TMT-telescoop. Zodra de TMT-telescoop gebouwd is, zal deze een primaire spiegel van 30 meter hebben en de grootste op aarde gebaseerde telescoop zijn. Hierdoor zal dit de grootste optische telescoop op het noordelijk halfrond zijn.

Vandaag heeft de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA het licht op groen gezet voor de allereerste ruimtemissie gewijd aan de detectie van zwaartekrachtgolven. Met de formele adoptie van de LISA-missie door ESA komen de voorbereidingen rond deze ruimtetelescoop in een stroomversnelling. Na lancering in 2035 moet LISA de eerste waarnemingen van zwaartekrachtgolven vanuit de ruimte mogelijk maken. De Belgische activiteiten rond LISA worden sinds 2016 aangestuurd vanuit KU Leuven, onder leiding van kosmoloog Thomas Hertog.

Eerder onderzoek op het BIRA en elders heeft het bestaan van een ongrijpbare maar zeer grote bron van mierenzuur van onbekende oorsprong in de aardatmosfeer aan het licht gebracht. Mierenzuur is de dominante verzurende stof in wolken in neerslag op afgelegen locaties.

Een team van Europese astronomen, geleid door onderzoekers van het Instituut voor Sterrenkunde aan de KU Leuven, maakte recent waarnemingen met de James Webb Space Telescope om de atmosfeer van de nabijgelegen exoplaneet WASP-107b te bestuderen. Diep in de ijle atmosfeer van WASP-107b ontdekten ze niet alleen waterdamp en zwaveldioxide, maar zelfs silicium (zandwolken). De resultaten van de studie verschenen deze week in het wetenschappelijke vakblad in Nature.

Fijn stof van verpulverd gesteente dat vrijkwam bij de Chicxulub meteorietinslag heeft waarschijnlijk een dominante rol gespeeld bij de afkoeling van het klimaat, de verstoring van fotosynthese en het massa uitsterven van het leven op onze planeet 66 miljoen jaar geleden. Dit is de conclusie van een nieuw onderzoek, gepubliceerd in Nature Geoscience, waaraan Belgische onderzoekers van de Koninklijke Sterrenwacht van België (ORB), de Vrije Universiteit Brussel (VUB), de Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en de KU Leuven hebben bijgedragen.

De analyse, door een team van wetenschappers verbonden aan de InSight-missie, van seismische gegevens die zijn geregistreerd op Mars na een meteorietinslag die plaatsvond in september 2021 verandert onze kijk op de interne structuur en evolutie van de Rode Planeet drastisch. Een studie die hierover op 26 oktober werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature, en waaraan onderzoeker Attilio Rivoldini van de Koninklijke Sterrenwacht van België meewerkte, stelt een nieuw model voor het inwendige van Mars voor, met een heterogene mantel die een gesmolten silicaatlaag bevat boven de vloeibare metaalkern.

Brussel, 10 oktober 2023 - Vandaag publiceren het Europees Ruimteagentschap (ESA) en de Gaia-samenwerking nieuwe gegevens in de vorm van vijf Focused Product Releases. De resultaten zijn veelbelovend en bieden met deze datapublicatie een voorproefje van wat de vierde versie van de Gaia-catalogus (Gaia DR4) zal inhouden die eind 2025 wordt verwacht.

Een wetenschappelijk team onder leiding van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) en de KU Leuven, heeft vastgesteld dat magnetische golven met een hoge frequentie essentieel zijn om de atmosfeer van de zon op te warmen tot miljoenen graden. Deze bevinding werpt een nieuw licht op het meest intrigerende zonne-mysterie: wat maakt de atmosfeer van de zon zoveel heter dan haar oppervlak?

Aan de hand van waarnemingen gemaakt met de NASA TESS ruimtetelescoop en spectroscopie van de KU Leuven Mercator telescoop is een team van onderzoekers van de KU Leuven erin geslaagd om een nieuwe zware pulserende ster te ontdekken, genaamd HD192575, en zowel diens massa, leeftijd en interne rotatie te bepalen. Deze bevindingen zijn belangrijk aangezien zware sterren zoals HD192575 op een bepaalde dag zullen uiteenspatten als supernova en zo een kosmisch ballet scheppen op de nachthemel.

Een studie onder leiding van onderzoekers van de Universiteit van Luik, die gebruik maken van waarnemingen van NASA's TESS-telescoop, presenteert de ontdekking van een systeem van twee planeten die iets groter zijn dan de aarde en synchroon rond een koude ster draaien. Het systeem, dat de naam TOI-2096 heeft gekregen, bevindt zich op 150 lichtjaar van de aarde. Deze ontdekking werd ook gepubliceerd in het bekende tijdschrift Astronomy & Astrophysics.

Een internationaal team geleid door Vinciane Debaille (FNRS-ULB), waaraan ook VUB’er Ryoga Maeda deelnam, keerde terug uit Antarctica met een merkwaardige vondst. Tijdens prospecties in de wijde omgeving van het Belgische Princess Elisabeth Antarctica Station vonden ze een flink uit de kluiten gewassen meteoriet van niet minder dan 7,6 kilogram. De wetenschappelijke missie, die al enkele jaren op zoek gaat naar meteorieten en micrometeorieten op de Zuidpool, verkende tijdens deze campagne aan de hand van satellietbeelden en GPS-coördinaten verschillende potentieel interessante vondstgebieden voor meteorieten.

De European Research Council (ERC) heeft een prestigieuze Synergy Grant toegekend aan KU Leuven astrofysica Conny Aerts. Als coördinerend hoofdonderzoeker bundelt ze haar krachten met Stéphane Mathis (CEA Paris-Saclay) en Michel Rieutord (Universiteit van Toulouse) uit Frankrijk en met Aaron Dotter (Dartmouth College) uit de VS. De vier hoofdonderzoekers ontvangen bijna 10 miljoen euro voor hun project 4D-STAR, dat innovatieve numerieke modellen van roterende magnetische sterren in drie ruimtelijke dimensies gedurende hun evolutie zal ontwikkelen en opleveren.

In de nacht van 26 tot 27 september, om ongeveer 1u15 (Belgische tijd), zal de DART-sonde van NASA neerstorten op de asteroïde Dimorphos, die zich op meer dan 10 miljoen kilometer van de Aarde bevindt. Het doel van deze inslag is het testen van een strategie om asteroïden af te buigen. Voor de Koninklijke Sterrenwacht van België, die betrokken is bij planetaire verdediging, is deze missie een belangrijke eerste stap.