België mag dan al een klein land zijn, toch speelt het een belangrijke rol binnen de Europese ruimtevaart. Zo was België één van de stichtende landen van de European Space Agency (ESA) en is het sindsdien een trouwe partner gebleven. Het budget voor de jaarlijkse activiteiten en programma's van ESA is voor een deel afkomstig van de landen die lid zijn van ESA. België levert binnen de groep van kleinere landen de grootste bijdrage waardoor de Belgische ruimtevaartindustrie en zijn wetenschappelijke instellingen deelnemen aan tal van Europese ruimtevaartprogramma's. Laar aan de hand van dit uitgebreid artikel welke bijdrage België jaarlijks geeft aan de Europese ruimtevaartorganisatie ESA.

Wat gebeurt er met je hersenen wanneer je in de ruimte bent geweest? Met deze vraag zijn Belgische onderzoekers al bijna twintig jaar bezig, en met resultaat. Als een van de weinige onderzoeksteams in de wereld, bekijken professor Floris Wuyts (Universiteit Antwerpen) en zijn team het brein van Amerikaanse, Europese astronauten en Russische kosmonauten. De ambities blijven groeien: dankzij een nieuwe samenwerking met NASA binnenkort verdubbelt het aantal hersenscans, zowel van voor als na ruimtevluchten. Hiermee beschikt België over de grootste MRI-dataset van astronautenhersenen ter wereld.

Dankzij het GRMB-project hebben BIRA-onderzoekers bijgedragen aan de inventarisatie van 24 jaar Cluster-metingen door te bepalen in welke regio van de magnetosfeer de satellieten zich op elk moment bevinden. Dat is niet evident, vermits de vorm en afmetingen van die regio’s voortdurend veranderen als gevolg van de wisselwerking met de zonnewind.

Onderzoek bedoeld voor astronauten in het Internationale ruimtestation ISS, vindt zijn weg terug naar aarde. Het Laboratorium voor Fysica en Fysiologie (LPHYS) van de Université Libre de Bruxelles (ULB), in samenwerking met het Erasmusziekenhuis, ontwikkelde een techniek die oorspronkelijk was om de gezondheid van astronauten hun hart en bloedvaten in de gaten te houden.

De droom om permanent op de maan te wonen is eeuwenoud, al blijven er nog steeds belangrijke uitdagingen om te overwinnen. Onderzoek, gesteund door BELSPO (POD Wetenschapsbeleid) en ESA (European Space Agency), brengt ons dichter naar de oplossing voor gevaren zoals zonnestormen, kosmische straling en maanstof.

Het conflict tussen Israël en Hamas heeft geleid tot aanvallen op commerciële schepen in de Golf van Aden door de in Jemen gebaseerde Houthi-beweging, waardoor handelsactiviteiten werden verstoord en schepen werden omgeleid weg van de Rode Zee via Kaap de Goede Hoop, voor de kust van Zuid-Afrika. Onderzoekers van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie en de Aristoteles Universiteit van Thessaloniki in Griekenland ontwikkelden een methode om de bijdrage van scheepsemissies in de satellietwaarnemingen van NO2 van de TROPOMI-sensor te isoleren.

Op 8 september 2024 zal een eerste satelliet van de Europese Cluster-missie (Salsa-C2) terug de atmosfeer van de aarde binnenkomen. Zo eindigt een ruimteavontuur dat meer dan 24 jaar heeft geduurd. Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie is erg trots op haar bijdrage aan deze wetenschappelijke missie waarmee wetenschappers de magnetosfeer hebben bestudeerd. 

PLATO is de exoplaneetjachtmissie van het Europees Ruimteagentschap die in 2026 gelanceerd zal worden. De missie bestaat uit 26 breedhoekcamera's die allemaal in België worden geassembleerd. Tien camera's zijn al geassembleerd en hun prestaties zijn gevalideerd onder omstandigheden die representatief zijn voor de ruimte. Vandaag vieren we de aankomst van de tiende camera bij OHB System AG in Oberpfaffenhofen bij München, waar hij in het ruimteschip zal worden geïntegreerd. Het hoofddoel van PLATO is het ontdekken van planeten ter grootte van de aarde in de bewoonbare zone van hun gastheerster.

Op 1 maart zal de Deense astronaut Andreas Morgensen van het Europees Ruimtevaartagentschap (ESA) experimenten vervangen tijdens zijn missie aan boord van het Internationaal Ruimtestation (ISS). Hij werkt aan de derde installatie van het experiment "Compacted Granulars" in het Fluid Science Laboratory (FSL). Tijdens deze activiteit zal hij worden bijgestaan door de operatoren van het Belgian User Support and Operations Centre (B.USOC), die hem hun expertise en assistentie zullen geven vanuit hun controlecentrum in Ukkel.

Op woensdag 31 januari stond Zijne Majesteit de Koning Filip voor de deur van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA). Zijn bezoek was al een tijdje van tevoren aangekondigd. We waren voorbereid. Koning Filip werd ontvangen door de directeurs van de drie instituten op de site van de Pool Ruimte, waaronder onze eigen directrice Martine De Mazière. Daarna volgden enkele toelichtingen en presentaties van de onderzoekers zelf, waaronder twee van ons instituut: Nicolas Theys (wetenschapper in het team “Luchtkwaliteit”) en Emmanuel Dekemper (wetenschapper in het ALTIUS ruimtemissie-team).

ESA's volgende missie naar Venus is vandaag officieel 'aangenomen' door het Science Programme Committee van het Agentschap. EnVision zal Venus bestuderen van zijn binnenste kern tot zijn buitenste atmosfeer en zo belangrijke nieuwe inzichten verschaffen in de geschiedenis, de geologische activiteit en het klimaat van de planeet. Het Koninklijk Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) gaat mee aan boord met het VenSpec-H-instrument om in de atmosfeer van Venus potentiële sporen van vulkanisme en oppervlakteveranderingen te detecteren.

België heeft de Artemis-akkoorden ondertekend die de beste praktijken beschrijven voor verantwoordelijk gedrag bij de verkenning van de ruimte en is daarmee de laatste grote Europese ruimtevaartmogendheid die zich aansluit. Tijdens een ceremonie in de marge van de Europese Ruimtevaartconferentie in Brussel op 23 januari ondertekenden Hadja Lahbib, Belgisch minister van Buitenlandse Zaken, en Thomas Dermine, staatssecretaris voor Wetenschapsbeleid, de Artemis-akkoorden namens de Belgische regering.

Vanochtend werd een memorandum van overeenstemming ondertekend door het Waals Gewest, vertegenwoordigd door minister-president Elio Di Rupo, vice-president en minister van Economie Willy Borsus, en minister van Begroting Adrien Dolimont; en de Europese Investeringsbank (EIB), vertegenwoordigd door vice-president Kris Peeters. De twee partijen willen gebruik maken van het transformatiepotentieel van de ruimtevaarttechnologiesector om de regio te dienen en te positioneren als sectorleider in Europa.

Koning Filip van België is op dinsdag 11 april 2023 van de luchtmachtbasis Melsbroek vertrokken naar Frans Guyana, een overzees Frans gebied in Zuid-Amerika, waar hij op donderdag 13 april de lancering van de Ariane 5-raket zal bijwonen met aan boord de Europese ruimtesonde JUICE. Deze satelliet werd ontwikkeld om de grootste planeet van het zonnestelsel Jupiter te verkennen alsook zijn grootste manen. Op woensdag 12 april bezocht Koning Filip samen met prins Gabriël het Ariane 5 lanceercomplex waarna beiden met een helikopter over de Europese lanceerbasis vlogen. 

Op 10 januari zal de bliksem- en donderjager ASIM (Atmosphere–Space Interactions Monitor) worden verplaatst tijdens een delicate robotactiviteit die ongeveer 4 uur zal duren. De robotarm Canadarm2, verankerd op het internationaal ruimtestation (ISS), zal deze verplaatsing uitvoeren onder het toezicht van het Belgische operatieteam (B.USOC).

De Belgische vestiging van het Britse bedrijf QinetiQ in Kruibeke gaat in opdracht van de Europese Unie een nieuwe satelliet bouwen. Deze nieuwe satelliet zal gebouwd worden op het succesvolle PROBA-platform en zal gebruikt worden voor het testen van nieuwe technologieën en experimenten. Het contract voor deze nieuwe innovatieve satelliet is het resultaat van het Horizon 2020 In-Orbit Demonstration and Verification (IOD/IOV) initiatief dat gefinancierd wordt door de Europese Unie.

Op 11 juni installeert Thomas Pesquet een nieuw experiment onder begeleiding van het Belgisch ruimtecontrolecentrum (B.USOC, Belgian User Support and Operations Centre). De Franse astronaut van de Europese Ruimtevaartorganisatie zal een experiment vervangen in het Fluid Science Laboratory (FSL) aan boord van het Internationaal Ruimtestation. De B.USOC-operatoren zullen Thomas tijdens zijn activiteit ondersteunen vanuit het controlecentrum in Ukkel.

Ruimtevaart en zijn afgeleide markten en diensten hebben een enorm potentieel voor Vlaanderen, zowel op economisch als maatschappelijk vlak. Daarom voorziet de Vlaamse Regering de komende 5 jaar € 11 miljoen om de ruimtevaartkennis in Vlaanderen uit te breiden, ondernemerschap te stimuleren en met de aanwezige expertise onze internationale positie versterken.

Op 21 maart was het de Internationale Dag van het Bos, een gelegenheid om het belang van alle soorten bossen te vieren en onder de aandacht te brengen. Bomen zijn ontegensprekelijk een essentieel onderdeel van het hele aardsysteem. Zij ondersteunen vrijwel alle ecosystemen en biodiversiteit op het land, stabiliseren en bemesten de bodem, leggen grote hoeveelheden van het broeikasgas koolstofdioxide vast en voorzien zelfs de mens van overvloedige hoeveelheden heerlijk en voedzaam voedsel. En dan hebben we het nog niet eens over hun diepgaande psychologische effect op ons. Bomen en planten hebben positieve effecten op ons welzijn en onze mentale gezondheid. Maar, hoeveel weet jij er eigenlijk over?

Voor het eerst in 11 jaar gaat de Europese ruimtevaartorganisatie ESA opnieuw op zoek naar nieuwe ruimtevaarders. De vacature voor nieuwe ruimtevaarders wordt op 31 maart gelanceerd en loopt tot 28 mei 2021 waarna het intensieve selectieproces van start gaat. ESA moedigt vrouwen sterk aan zich aan te melden aangezien de ruimtevaartorganisatie de genderdiversiteit wil vergroten. 

De Koninklijke Sterrenwacht van België en EMXYS (Spanje) zijn door de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA geselecteerd om een gravimeter te leveren voor de Juventas-satelliet, die zal landen op de asteroïde Dimorphos in het kader van het planetaire defensieprogramma van ESA. De Koninklijke Sterrenwacht van België en EMXYS zullen het GRASS-instrument leveren dat het zwaartekrachtveld van de asteroïde Dimorphos zal meten.