Op woensdag 2 september 2015 zijn drie ruimtevaarders vanop de Bajkonoer lanceerbasis in Kazachstan vertrokken naar het internationale ruimtestation ISS. De Sojoez TMA-18M ruimtecapsule vertrok om 06u37 Belgische tijd en werd met een bijhorende Sojoez draagraket enkele minuten later uitgezet in een lage baan om de Aarde. Aan boord van de Sojoez TMA-18M bevonden zich Sergey Volkov, Aidyn Aimbetov en de eerste Deense ruimtevaarder Andreas Mogensen. België speelt een niet onbelangrijk rol in de tiendaagse ruimtemissie van Andreas Mogensen.
Gezagvoerder van de Sojoez TMA-18M missie is de Rus Sergey Volkov. Voor deze gewezen Russische gevechtspiloot is dit zijn derde ruimtevlucht. Na zijn carrière als piloot bij het Russische leger volgde Volkov tussen december 1997 en november 1999 zijn training als kosmonaut waarna hij in april 2008 voor het eerst de ruimte inging aan boord van de Sojoez TMA-12 ruimtecapsule. Tijdens zijn eerste ruimtemissie verbleef Sergey Volkov zes maanden aan boord van het ISS waar hij ook gezagvoerder was van de Expedition 17 crew. In juni 2011 keerde Sergey Volkov een tweede maal naar het ISS en maakte hij deel uit van de Expedition 28 crew. Alles samen verbleef Volkov, voor de Sojoez TMA-18M lancering, al 365 dagen en 22 uur in een baan om de Aarde. Gedurende zijn twee ruimtevluchten voerde Volkov ook drie ruimtewandelingen uit waardoor hij in totaal al 18 uur en 35 minuten buiten een ruimtevaartuig verbleef. De tweede ruimtevaarder aan boord van de Sojoez TMA-18M is de Kazak Aidyn Aimbetov. Voor Aidyn Aimbetov is dit zijn eerste ruimtevlucht nadat hij in 2002 door Kazachstan werd geselecteerd als ruimtevaarder. Tussen 2003 en 2009 volgde Aimbetov zijn opleiding in Rusland tot kosmonaut waarna hij aangeduid werd om in 2009 de eerste maal de ruimte in te gaan. Omwille van de wereldwijde financiële crisis werd zijn geplande ruimtevlucht geannuleerd. Aimbetov bleef ondertussen actief in de ruimtevaart en richtte onder andere in Astana de Young Cosmonauts School op. Uiteindelijk werd Aidyn Aimbetov in juni 2015 geselecteerd om de ruimte in te gaan aan boord van de Sojoez TMA-18M ruimtecapsule nadat de bekende zangeres Sarah Brightman zich een maand eerder had teruggetrokken van haar ruimte-avontuur. Oorspronkelijk zou Brightman deel hebben uitgemaakt van de Sojoez TMA-18M bemanning. Aidyn Aimbetov is de vierde Kazak die de ruimte ingaat nadat Toktar Aubakirov, Talgat Musabayev en Yuri Lonchakov hem voorgingen. De derde ruimtevaarder aan boord van de Sojoez TMA-18M is de Deense ESA-astronaut Andreas Mogensen. Deze Deense ingenieur werd in 2009 door ESA geselecteerd als ruimtevaarder en maakt officieel deel uit van het European Astronaut Coprs. In september 2014 maakte Mogensen ook deel uit als 'aquanaut' van de NEEMO 19 bemanning die zeven dagen verbleven aan boord van het Aquarius onderwaterlaboratorium. In tegenstelling tot zijn Russische collega Volkov zal Mogensen geen zes maanden lang leven en werken aan boord van het ISS maar zal hij na tien dagen samen met Aidyn Aimbetov terugkeren naar de Aarde. Mogensen en Aimbetov zullen uiteindelijk met de Russische ISS-bewoner Gennady Padalka terugkeren naar de Aarde aan boord van de Sojoez TMA-16M ruimtecapsule. In Denemarken is de ruimtevlucht van Andreas Mogensen een belangrijke gebeurtenis aangezien hij de eerste Deen is die de ruimte ingaat.
België en iriss
De ruimtemissie van de Deense ruimtevaarder Andreas Mogensen kreeg de naam 'iriss'. Deze naam werd geselecteerd uit meer dan 700 inzendingen uit heel Europa en is een verwijzing naar het ISS en de naam 'Iris'. Iris was een Griekse godin die de boodschapster was van de goden en tevens ook de personificatie was van de regenboog. Door zijn verwijzing naar een regenboog, dat internationaal gezien wordt als een symbool van vrede, werd deze naam door ESA geselecteerd. Eenmaal aan boord van het ISS zal Andreas Mogensen tijdens zijn tiendaags verblijf intensief meewerken aan twintig experimenten. Zo zal Mogensen binnen de Europese Columbus module een reeks Europese experimenten uitvoeren om nieuwe technologieën en operationele technieken uit te testen met het oog op toekomstige ruimtemissies. België biedt operationele ondersteuning voor twee van deze experimenten. De astronaut zal verschillende rovers op Aarde besturen vanuit een baan rond de planeet op 400 km hoogte. Eén daarvan is Eurobot, een rover ontwikkeld binnen het METERON-project waarvoor het Belgian User Support and Operations Centre (B.USOC) de voorbereiding en uitvoering van de operaties op het ISS ondersteunt. Het project betreft een samenwerking tussen de ISS ruimteagentschappen (NASA, ESA, Roscosmos) en DLR die de nodige technologie ontwikkelt om een robot op Aarde door een astronaut op het ISS te laten besturen. METERON (Multi-Purpose End-To-End Robotic Operation Network) ontwikkelt de communicatienetwerken, robot interfaces en hardware om de rovers vanop een zekere afstand in de ruimte te besturen en zou Europa in de toekomst moeten in staat stellen om de oppervlakken van de maan, Mars en andere planeten te verkennen. Het Internationale ruimtestation wordt gebruikt als testeenheid, met astronauten die de rovers op Aarde controleren. Het team van ingenieurs en operators van het B.USOC leveren operationele ondersteuning voor het METERON project door de connectiviteit tussen het ISS en de ESA-faciliteit waar de robot zich bevindt, te verzekeren.B.USOC is ook verantwoordelijk voor het THOR experiment, waarin Andreas foto’s zal nemen van onweersbuien vanuit de ruimte. THOR zal atmosferische lichtgevende fenomenen observeren die gerelateerd zijn aan zware onweersstormen door gebruik te maken van optische camera’s. Andreas Mogensen zal foto’s nemen van enorme bliksemschichten en donderwolken door de ramen van het Internationale ruimtestation. De doelstellingen van het experiment zijn verwant aan ASIM (Atmosphere-Space Interaction Monitor). Dit is een toekomstige Deens experiment van de Europese Columbus module van het ISS dat ontworpen is om deze fenomenen beter te analyseren. ESA kende de algemene operationele verantwoordelijkheid voor ASIM toe aan het B.USOC.
Andreas Mogensen bij de Europese Eurobot rover - Foto: ESA
Bron: BIRA
