Bewonder de maansverduistering tijdens de sterrenkijkdagen op 27 en 28 oktober 2023

Op 25 plaatsen in Vlaanderen kan je op vrijdag 27 en zaterdag 28 oktober door kleine en grote telescopen naar de hemel turen. Tijdens de jaarlijkse sterrenkijkdagen van de Vereniging Voor Sterrenkunde is iedereen welkom om naar de maan, planeten (Jupiter en Saturnus) en de sterren te kijken. Volkssterrenwachten en lokale verenigingen staan klaar om je te gidsen langs de wonderen van de nachtelijke sterrenhemel. Ook in jouw buurt kan je gaan sterren kijken. Op zaterdagavond kunnen kijklustigen zelfs een gedeeltelijke maansverduistering aanschouwen.

Waarom zou je naar de sterren kijken?

Wel, zolang de mens op de aarde rondloopt, heeft hij steeds vol verwondering naar de sterrenhemel gekeken. Men trok denkbeeldige lijnen tussen de sterren en maakte zo figuren. Bij deze figuren werden er verhalen verzonnen. Zodra de telescoop uitgevonden werd, gaf de sterrenhemel meer en meer van haar geheimen prijs. Tijdens de sterrenkijkdagen krijgen bezoekers de kans om beide aspecten te ervaren. Er zullen uiteraard telescopen klaarstaan om bezoekers al de pracht en praal van wat onze sterrenhemel te bieden heeft te laten bewonderen. Daarnaast ontdekken de bezoekers welke sterrenbeelden er aan de hemel terug te vinden zijn. Zo blijven de STERREN tot je verBEELDing spreken.

Sterrenkijkdagen

Op vrijdag 27 en zaterdag 28 oktober organiseert de Vereniging Voor Sterrenkunde vzw (VVS) de sterrenkijkdagen. Dankzij de medewerking van volkssterrenwachten, sterrenkundige clubs en individuele amateur-astronomen, kan iedereen tijdens de sterrenkijkdagen de geheimen van de sterrenhemel ontdekken. Tientallen amateur- astronomen, verspreid over 25 kijkposten in Vlaanderen, staan op vrijdag- en zaterdagavond klaar om de bezoekers door middel van hun telescopen te begeleiden op een reis naar de maan, de planeet Jupiter en de sterrenhemel. Zelfs al mocht het weer tegenzitten, dan nog blijft een bezoek aan een van de waarnemingsposten interessant: op de meeste plaatsen is een ruim aanbod aan vervangingsprogramma’s voorzien. De sterrenkijkdagen (die voor het eerst werden georganiseerd in 1980) geven aan dat de sterrenkunde geen bezigheid is van wereldvreemde geleerden, maar een wetenschap die voor iedereen boeiend kan zijn.

Informatiekrantje en sterrenkaart

Iedere bezoeker van de sterrenkijkdagen ontvangt een informatiebrochure “De Sterrenkijkkrant” met algemene sterrenkundige informatie. Dit jaar werd “De Sterrenkijkkrant” in een nieuw modern jasje gestoken. We konden voor deze editie op de medewerking rekenen van weerman op rust Frank Deboosere.

Wat is er te zien?

• De maan: De maan is een mooie verschijning aan de nachthemel. Doorheen een kleine telescoop biedt de maan een adembenemend uitzicht: men kan zonder problemen de zeeën vol gestolde lava zien, de vele kraters, ontstaan door inslagen van grote en kleine brokstukken op het maanoppervlak en de hooggebergten die boven de zeeën en kraters uitkomen.
• Gedeeltelijke maansverduistering: In de nacht van zaterdag 28 oktober op zondag 29 oktober zal er een gedeeltelijke maansverduistering plaatsvinden. Een maansverduistering ontstaat wanneer de maan door de schaduw van de aarde gaat. Zo kan je met eigen ogen verifiëren dat de aarde wel degelijk rond is. Zelfs zonder hulpmiddelen kan je de gedeeltelijke maansverduistering gemakkelijk waarnemen. Je zal zien dat een deel van de Maan duidelijk donkerder wordt. Met een verrekijker of een telescoop zal je duidelijk kunnen zien dat het gedeelte van de Maan in de schaduw nog een beetje zichtbaar blijft en een grijze of zelfs een bruinrode tint krijgt. Dit komt doordat het zonlicht dat langs de Aarde schijnt, door de aardatmosfeer wordt afgebogen en verstrooid. Net zoals wij het ervaren bij laagstaande Zon of bij zonsondergang, blijft hierbij vooral het rode licht over dat dan de Maan bereikt. Als je zelf geen verrekijker of telescoop hebt, maak dan zeker van de gelegenheid gebruik om een waarnemingsavond in een nabije volkssterrenwacht of bij een lokale VVS-afdeling te bezoeken! Om 21:35 uur zal de Maan de kernschaduw van de Aarde binnentreden en vervolgens langzaam door de schaduw van de Aarde bewegen. Om 22:14 uur wordt het hoogtepunt van de verduistering bereikt, waarbij 12,4% van de Maan de schaduw induikt. Om 22:53 uur verlaat de Maan de kernschaduw, de maansverduistering is ten einde. Als je heel goed kijkt zie je vóór het begin en na het einde even een lichte grijze zweem op de Maan, daar waar de kernschaduw het dichtst staat. Dat is het effect van de bijschaduw van de Aarde, waar vanop de Maan gezien de Zon wel nog schijnt maar al gedeeltelijk door de Aarde wordt afgeblokt.. De eerstvolgende gedeeltelijke maansverduistering die we vanuit België kunnen zien, zal plaatsvinden op 18 september 2024 maar deze gedeeltelijke eclips zal kleiner zijn als die van komend weekend. De eerstvolgende totale maansverduistering in België zal plaatsvinden op 7 september 2025.
• Grote en Kleine Beer: Uiteraard mogen de bekendste sterrenbeelden aan de hemel, de Grote- en de Kleine Beer niet ontbreken. Ze zijn de hele nacht zichtbaar en hiermee een ideaal vertrekpunt om de rest van de sterrenhemel te verkennen. De Grote Beer heeft de vorm van een steelpan en is in het noordoosten te zien. Verleng de twee bovenste sterren vijf keer naar links. Dan kom je uit bij een klein sterretje. Dat is de Poolster, die pal in het noorden staat en waar alle sterren in een dag schijnbaar één keer rond draaien. Nog verder naar links – naar het westen – kun je Cassiopeia vinden, een sterrenbeeld in de vorm van de letter W. Nog wat verder staat Andromeda. Probeer het Andromedastelsel te vinden. Dat kan met een verrekijker en, voor wie goede ogen heeft, met het blote oog. Het is een groot spiraalsterrenstelsel, net als het sterrenstelsel waar wij in leven. Het licht van het stelsel doet er meer dan twee miljoen jaren over om tot bij ons te komen
• Orion, de Stier en de Tweelingen: Niet alleen zijn de nachten lang en donker, er is ook een aantal prachtige sterrenbeelden en objecten te zien aan de winterhemel. Het meest opvallende sterrenbeeld aan de winterhemel is zonder twijfel Orion, “de jager”. Dat sterrenbeeld vind je in de winter en de vroege lente in het zuiden. In het midden van het sterrenbeeld vinden we drie sterren op een rij, de zogenaamde “gordel” van Orion. Daaronder zien we een zwak nevelvlekje: de Orionnevel. Let ook op het opvallende kleurverschil tussen Betelgeuze (rood) en Rigel (blauw). Bekijk ook het sterrenbeeld Stier, rechtsboven Orion. De heldere, rode ster is Aldebaran. Nog meer naar het westen (rechts) zien we de Plejaden, een prachtige sterrenhoop. Gebruik een verrekijker om de vele sterren in deze sterrenhoop beter te kunnen zien. Ten noordoosten van Orion (linksboven) vinden we het sterrenbeeld Tweelingen. In dit sterrenbeeld vallen vooral de twee hoofdsterren op, Castor en Pollux.
• Jupiter en Saturnus: Tijdens de sterrenkijkdagen zijn Jupiter en Saturnus waarneembaar. Jupiter staat bij ons bekend als de grootste planeet van ons zonnestelsel. Het is een gasplaneet en heeft dus geen vaste ondergrond. Je kan er niet op lopen. Jupiter is kampioen wat manen betreft. We hebben er ondertussen al meer dan 90 ontdekt. Van op aarde kan je de 4 grootste manen bekijken. Wie weet spot jij wel de grote rode vlek. Saturnus is wellicht de spectaculairste planeet om te bekijken. Met telescopen kan je zelfs de ringen rond deze planeet zien.

Meer info: www.sterrenkijkdagen.be