Hoewel sommige mensen beweren dat ze meermaals meteorieten hebben gevonden voor hun deur of op straat, zijn er slechts vier gevallen bekend waarbij een rots uit de ruimte terug werd gevonden op Belgisch grondgebied. Daarnaast zijn er nog enkele oudere gevallen waarbij men niet zeker is of het echte meteorieten zijn wegens gebrek aan bewijsmateriaal. In dit artikel bespreken we de meteorieten die werden teruggevonden in België.
Het aantal effectief teruggevonden meteorieten is relatief klein. Wereldwijd zijn er enkele duizenden gevallen bekend waarbij men een deel van de meteoriet heeft teruggevonden. De kans dat een rots groot genoeg om de atmosfeer van de Aarde door te komen zonder op te branden is al klein en, zelfs als het brokstuk groot genoeg is, spat het meestal volledig uit elkaar tijdens de inslag. Vier meteorieten op een tijdspanne van ongeveer 200 jaar is weinig in vergelijking met wat men verwacht volgens het model dat gebasseerd is op visuele en fotografische waarnemingen. Volgens berekeningen zou er een tweetal keer per jaar een brokstuk vanuit de ruimte moeten inslaan op Belgisch grondgebied.
Sint-Denijs-Westrem
De oudste meteoriet in België waar men zeker is dat hij afkomstig was uit de ruimte kwam neer in de regio rond Gent. Op 7 juni 1855, omstreeks 19 uur 45, botste een meteoor met het oppervlak in de nabije omgeving van Sint-Denijs-Westrem (St. Denis Westrem in officiële catalogi). De meteoor zelf werd niet waargenomen, maar getuigen spraken wel een van een fluitend geluid. De ontdekkers van de meteoriet beschreven het object als 'rond, gloeiend heet met dunne gesmolten korst en opvallende zwavelgeur'. Het grootste deel van de 700 gram wegende steenmeteoriet (chondriet, subtype L6) wordt bewaard in het natuurhistorisch museum van Wenen, Oostenrijk. Twee kleinere delen, van respectievelijk 2,7 en 1,11 gram, bevinden zich in de Vatican State Meteorite Collection.
Tourinnes-la-Grosse
Enkele jaren later, op 7 december 1863 omstreeks 11 uur 30, viel er in Tourinnes-la-Grosse (regio rond Beauvechain) een grotere meteoriet neer op Belgisch grondgebied. Een aanzienlijk deel van de ongeveer 7 kilogram wegende steen spatte uiteen in verschillende stukken op een kleine kasseiweg in het dorpje Culot. Een deel van het wegdek werd als gevolg van de inslag zwaar beschadigd. Nadien werd nog een volledig fragment van ongeveer 6 kilogram teruggevonden in een bos op enkele honderden meters van de eerste inslag. Vermoedelijk werd de val gedeeltelijk gebroken door een spar, waarna het brokstuk zich de grond in boorde nabij de voet van de boom. Verschillende getuigenissen uit die periode spreken van 2 knallen, die tot in Charleroi werden waargenomen, gevolgd door nog enkele ontploffingen. In het totaal is er 3,5 kilogram van de steenmeteoriet (chondriet, subtype L6) bewaard gebleven in een veertigtal collecties. Het voornaamste deel (1,2 kilogram) ligt in het natuurhistorisch museum van Parijs, een ander deel (177 gram) in dat van Brussel. Een derde deel van deze meteoriet maakt deel uit van de collectie van het Vaticaan.
Lesves
De meteoriet die op 13 april 1896 omstreeks 8 uur 's ochtends neerkwam nabij Lesves (Namen) had bijna een dode op zijn geweten. De steenmeteoriet (chondriet, subtype L6) scheerde rakelings langs het hoofd van de zoon van een plaatselijke landbouwer waarna het object zich in de grond boorde en een kleine krater vormde. Getuigen van de inslag zagen de meteoor niet, maar maakten wel melding van een luide knal voor de inslag van het object. Opvallend aan deze meteoriet was de vorm, namelijk 8 op 20 centimeter. In het totaal is er zo'n 2 kilogram bewaard gebleven waarvan 727 gram in het natuurhistorisch museum in Brussel.
Bettrechies en Gerpinnes
Op 26 november 1934 kwam er omstreeks 21 uur een meteoriet neer in een weide in het dorpje Bettrechies (Frankrijk), minder dan 100 meter van de Belgische grens. Vermoedelijk is er nog een ander fragment neergekomen in Gerpinnes, wat wel op Belgisch grondgebied ligt. De volgende dag vond de eigenaar van de weide waar het eerste fragment neerkwam een kleine krater met daarin een steenachtig object. De landbouwer dacht dat het een bom was en durfde het voorwerp dan ook niet aan te raken. De man belde de politie met de melding van een 'vreemd voorwerp', maar deze reageerde niet meteen. Diezelfde avond stalen enkele personen, vermoedelijk grappenmakers, de steen echter en stuurden de eigenaar van de weide een 'officiële' brief in naam van een fictieve Brusselse geleerde. In deze brief boden ze een enorme som geld voor de (gestolen) meteoriet. Het nadeel van deze grap was dat de plaatselijke bevolking wantrouwig werd, waardoor geologen later weinig informatie konden verzamelen over de precieze omstandigheden van de inslag.
De jaren '30 van de vorige eeuw waren een woelige periode vlak voor de Tweede Wereldoorlog. De inslag van de meteoriet van Hainaut (zoals hij tegenwoordig genoemd wordt) zorgde dan ook voor heel wat opschudding. Sommigen dachten dat het ging om een bom die afkomstig was van een Duits gevechtsvliegtuig. Twee maanden nadat de steenmeteoriet (chondriet, subtype H3-6) neerkwam rond de Frans-Belgische grens werd het gestolen fragment anoniem afgeleverd bij een professor geologie aan de universiteit van Rijsel. Het fragment dat op Belgisch grondgebied neerkwam, nabij Gerpinnes, werd nooit teruggevonden vanwege de drassige ondergrond. Op basis van de aanwezige holtes in het fragment van Bettrechies (dat een kleine 20 kilogram woog) werd het gewicht van het tweede fragment bepaald op zo'n anderhalve kilogram. Het grootste deel van de Bettrechies-meteoriet (8,43 kilogram) ligt in het Gosselet museum in Rijsel. Daarnaast bevindt 801 gram van deze meteoriet zich in het natuurhistorisch museum te Brussel en zo'n 699 gram in dat van Parijs. Kleinere fragmenten zijn verdeeld onder enkele private collecties en universiteiten.
Mogelijke meteorieten
De vier gekende Belgische meteorieten zijn allemaal op Aarde terechtgekomen in de 19de of 20ste eeuw. Het zou onwaarschijnlijk zijn moesten dit de enige zijn die ooit in deze regio op Aarde zijn neergekomen. Er zijn nog drie andere gevallen bekend waarbij men vermoed dat het om meteorieten gaat, maar men heeft enkel nog maar verslagen van ooggetuigen en geen fragmenten van de meteoriet. Een eerste mogelijk geval is op 30 juni 1186 of mogelijk in het jaar 1187 op Aarde ingeslaan. Toen is er vermoedelijk een meteoriet van 500 gram neergekomen rond de streek van Bergen. Voor 1520 moet er ook een object zijn neergekomen, maar dan in de buurt van wat nu Brussel is. Tot slot is er nog 27 oktober 1634. Op die datum kwam volgens getuigen een 'steen uit de hemel afgedaald' nabij Charleroi.
