Artistieke impressie van de Rosetta ruimtesonde en de kleine komeetlander Philae
Foto: ESA

Net als bij vele andere prestigieuze Europese ruimtemissies is ook België betrokken bij de Rosetta ruimtemissie die de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko sinds augustus 2014 onderzoekt. Zo werkte het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA), samen met enkele andere partners, aan de realisatie van het Orbiter Spectrometer for Ion and Neutral Analysis (ROSINA) instrument waarmee men de samenstelling van de komeetatmosfeer wil meten.

Rosetta is de eerste Europese komeetmissie sinds het bezoek van de ruimtesonde Giotto in 1986 aan de komeet 1P/Halley. In tegenstelling tot de Giotto missie, waarbij het onbemande ruimtetuig rakelings langs de komeet vloog, werd Rosetta in augustus 2014 in een vaste baan om de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko gebracht terwijl de komeet zich steeds dichter bij de Zon begeeft. Rosetta werd uitgerust met elf wetenschappelijke instrumenten en een kleine lander die in november 2014 een zachte landing moet maken op het oppervlak van de komeet. De instrumenten aan boord van Rosetta werden ontwikkeld door tal van Europese wetenschappelijke instellingen en moeten wetenschappers meer vertellen over de komeetkern, de komeetatmosfeer en de interactie tussen de komeet en de zonnewind. Eén van de instrumenten aan boord van Rosetta is Orbiter Spectrometer for Ion and Neutral Analysis (ROSINA) dat bestaat uit enkele sensoren die de samenstelling van de atmosfeer van de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko moeten bestuderen. Hoofdonderzoeker van dit instrument aan boord van de kometenjager is Kathrin Altwegg van de universiteit van Bern in Zwitserland. Voor wetenschappers van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA) in Ukkel is dit instrument en de verkregen wetenschappelijke data van groot belang aangezien het analyseren en het begrijpen van de processen die een rol spelen in de atmosfeer van een komeet ook belangrijk kunnen zijn in de studie van de hoge aardatmosfeer.

ROSINA instrumentDe Double Focusing Mass Spectrometer - Foto: BIRA

Eén van de sensoren van het ROSINA-instrument is de Double Focusing Mass Spectrometer (DFMS). Het doel van deze massaspectrometer is het meten van ionen en neutrale deeltjes in het 1-100 a.m.u massabereik met een massaresolutie van 3000 bij 1% piekhoogte. Deze sensor heeft een zeer breed dynamisch bereik en een hoge gevoeligheid om de enorme verschillen in de gasconcentraties van ionen en neutralen het hoofd te bieden. Ook de snelheden van de uitstromende komeetgassen en de temperaturen kunnen met deze sensor bepaald worden. Het BIRA heeft de detector en de elektronica voor de detector van de DFMS-sensor ontwikkeld in samenwerking met de universiteit van Bern en enkele Belgische industriële partners zoals IMEC uit Leuven en OIP uit Oudenaarde. Daarnaast heeft het BIRA ook een programma ontwikkeld dat de ruwe gegevens van het DFMS-instrument automatisch verwerkt zodat wetenschappers de exacte identiteit en de deeltjesdichtheid van het gas in de komeetatmosfeer snel kunnen achterhalen. Andere sensoren die deel uitmaken van het ROSINA-instrument zijn de COmet Pressure Sensor (COPS) dat de totale dichtheid en de snelheid van het komeetgas moet bepalen en de Reflectron Time Of Flight (RTOF) massaspectrometer dat een groot massabereik heeft.

Meer dan vijftig bedrijven uit veertien Europese landen hebben vele jaren gewerkt aan de ontwikkeling en de bouw van de Europese kometenjager Rosetta en de kleine lander Philae die op 2 maart 2004 in de ruimte werden gebracht. Belgische bedrijven die hierbij betrokken waren, zijn Thales Alenia Space Belgium, Amos, Nexans Harnesses, Logica, Spacebel en Rhea.

Kris Christiaens

Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur. Volg mij op Twitter: @KrisChristiaens