Eerder onderzoek op het BIRA en elders heeft het bestaan van een ongrijpbare maar zeer grote bron van mierenzuur van onbekende oorsprong in de aardatmosfeer aan het licht gebracht. Mierenzuur is de dominante verzurende stof in wolken in neerslag op afgelegen locaties.

Een team van Europese astronomen, geleid door onderzoekers van het Instituut voor Sterrenkunde aan de KU Leuven, maakte recent waarnemingen met de James Webb Space Telescope om de atmosfeer van de nabijgelegen exoplaneet WASP-107b te bestuderen. Diep in de ijle atmosfeer van WASP-107b ontdekten ze niet alleen waterdamp en zwaveldioxide, maar zelfs silicium (zandwolken). De resultaten van de studie verschenen deze week in het wetenschappelijke vakblad in Nature.

Fijn stof van verpulverd gesteente dat vrijkwam bij de Chicxulub meteorietinslag heeft waarschijnlijk een dominante rol gespeeld bij de afkoeling van het klimaat, de verstoring van fotosynthese en het massa uitsterven van het leven op onze planeet 66 miljoen jaar geleden. Dit is de conclusie van een nieuw onderzoek, gepubliceerd in Nature Geoscience, waaraan Belgische onderzoekers van de Koninklijke Sterrenwacht van België (ORB), de Vrije Universiteit Brussel (VUB), de Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en de KU Leuven hebben bijgedragen.

De analyse, door een team van wetenschappers verbonden aan de InSight-missie, van seismische gegevens die zijn geregistreerd op Mars na een meteorietinslag die plaatsvond in september 2021 verandert onze kijk op de interne structuur en evolutie van de Rode Planeet drastisch. Een studie die hierover op 26 oktober werd gepubliceerd in het tijdschrift Nature, en waaraan onderzoeker Attilio Rivoldini van de Koninklijke Sterrenwacht van België meewerkte, stelt een nieuw model voor het inwendige van Mars voor, met een heterogene mantel die een gesmolten silicaatlaag bevat boven de vloeibare metaalkern.

Brussel, 10 oktober 2023 - Vandaag publiceren het Europees Ruimteagentschap (ESA) en de Gaia-samenwerking nieuwe gegevens in de vorm van vijf Focused Product Releases. De resultaten zijn veelbelovend en bieden met deze datapublicatie een voorproefje van wat de vierde versie van de Gaia-catalogus (Gaia DR4) zal inhouden die eind 2025 wordt verwacht.

Een wetenschappelijk team onder leiding van de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB) en de KU Leuven, heeft vastgesteld dat magnetische golven met een hoge frequentie essentieel zijn om de atmosfeer van de zon op te warmen tot miljoenen graden. Deze bevinding werpt een nieuw licht op het meest intrigerende zonne-mysterie: wat maakt de atmosfeer van de zon zoveel heter dan haar oppervlak?

Aan de hand van waarnemingen gemaakt met de NASA TESS ruimtetelescoop en spectroscopie van de KU Leuven Mercator telescoop is een team van onderzoekers van de KU Leuven erin geslaagd om een nieuwe zware pulserende ster te ontdekken, genaamd HD192575, en zowel diens massa, leeftijd en interne rotatie te bepalen. Deze bevindingen zijn belangrijk aangezien zware sterren zoals HD192575 op een bepaalde dag zullen uiteenspatten als supernova en zo een kosmisch ballet scheppen op de nachthemel.

Een studie onder leiding van onderzoekers van de Universiteit van Luik, die gebruik maken van waarnemingen van NASA's TESS-telescoop, presenteert de ontdekking van een systeem van twee planeten die iets groter zijn dan de aarde en synchroon rond een koude ster draaien. Het systeem, dat de naam TOI-2096 heeft gekregen, bevindt zich op 150 lichtjaar van de aarde. Deze ontdekking werd ook gepubliceerd in het bekende tijdschrift Astronomy & Astrophysics.

Een internationaal team geleid door Vinciane Debaille (FNRS-ULB), waaraan ook VUB’er Ryoga Maeda deelnam, keerde terug uit Antarctica met een merkwaardige vondst. Tijdens prospecties in de wijde omgeving van het Belgische Princess Elisabeth Antarctica Station vonden ze een flink uit de kluiten gewassen meteoriet van niet minder dan 7,6 kilogram. De wetenschappelijke missie, die al enkele jaren op zoek gaat naar meteorieten en micrometeorieten op de Zuidpool, verkende tijdens deze campagne aan de hand van satellietbeelden en GPS-coördinaten verschillende potentieel interessante vondstgebieden voor meteorieten.

De European Research Council (ERC) heeft een prestigieuze Synergy Grant toegekend aan KU Leuven astrofysica Conny Aerts. Als coördinerend hoofdonderzoeker bundelt ze haar krachten met Stéphane Mathis (CEA Paris-Saclay) en Michel Rieutord (Universiteit van Toulouse) uit Frankrijk en met Aaron Dotter (Dartmouth College) uit de VS. De vier hoofdonderzoekers ontvangen bijna 10 miljoen euro voor hun project 4D-STAR, dat innovatieve numerieke modellen van roterende magnetische sterren in drie ruimtelijke dimensies gedurende hun evolutie zal ontwikkelen en opleveren.

In de nacht van 26 tot 27 september, om ongeveer 1u15 (Belgische tijd), zal de DART-sonde van NASA neerstorten op de asteroïde Dimorphos, die zich op meer dan 10 miljoen kilometer van de Aarde bevindt. Het doel van deze inslag is het testen van een strategie om asteroïden af te buigen. Voor de Koninklijke Sterrenwacht van België, die betrokken is bij planetaire verdediging, is deze missie een belangrijke eerste stap.

Op 13 juni 2022 kondigde het Europees Ruimteagentschap (ESA) het meest gedetailleerde overzicht van onze Melkweg tot nu toe aan. De derde data release van de Gaia satelliet biedt een schat aan informatie over de sterren en andere hemellichamen die samen onze Melkweg vormen. Belgische astronomen hebben bijgedragen aan het Europese consortium dat deze catalogus ter beschikking stelt. Het onderzoek zal ons in staat stellen nieuwe asteroïden, dubbelsterren en "sterbevingen" te vinden en nieuwe inzichten te verwerven in ons Melkwegstelsel.

Professor in de sterrenkunde Conny Aerts is door de Noorse Academie van Wetenschappen en Letteren geselecteerd voor de 2022 Kavli Prijs in Astrofysica. Ze deelt de prijs met de Amerikaanse astrofysicus Roger Ulrich en de Deense astrofysicus Jørgen Christensen-Dalsgaard voor hun pionierswerk en leiderschap in de ontwikkeling van helio- en asteroseismologie en hun doorbraken in deze domeinen, die de grondslagen vormen voor de huidige theorie van sterstructuur.

De James Webb Ruimte-telescoop is de grootste en krachtigste telescoop die ooit in de ruimte is gelanceerd. Webb zal het verborgen heelal voor onze ogen onthullen door infrarood licht te observeren, en ons zo een kijk geven op sterren gehuld in stofwolken, moleculen in de atmosferen van andere werelden en het licht van de eerste sterren en vroegste sterrenstelsels, die meer dan 13,5 miljard jaar geleden hun licht uitstuurden. Met zijn reeks ultramoderne instrumenten verlegt Webb de grenzen van onze kennis van het zonnestelsel, het ontstaan van sterren en exoplaneten, en de vorming en evolutie van sterrenstelsels.

Op 28 oktober 2021 opent in de Limburgse gemeente Bocholt een nieuwe sterrenwacht dat de naam 'Observatorium Georges Lemaître Bocholt' zal dragen. Deze nieuwe sterrenwacht zal zich op het dakterras van het jeugd- en cultuurhuis De Steen bevinden en biedt vandaar een zicht van 360° over de horizon en dit vanop een hoogte van bijna twintig meter. Met deze nieuwe sterrenwacht wil het Educatief Centrum voor Natuur- en Sterrenkunde (ECNS) het grote publiek warm maken voor de schoonheden van de sterrenhemel.

Wiley publiceerde zopas een nieuw boek over de magnetosferen in ons zonnestelsel. Het is mede geredigeerd door onze BIRA-collega dr. Romain Maggiolo. Dankzij zijn 13 jaar ervaring in het onderzoeksteam "Magnetosfeer" binnen de afdeling "Ruimtefysica", werd hij benaderd om hoofdredacteur van dit boek te worden. De Space Physics and Aeronomy collectie van Wiley is een vijfdelige set van boeken waarin de nieuwste wetenschappelijke waarnemingen, modellen en theorieën worden gepresenteerd.

Nieuw onderzoek door een Belgisch team, dat gebruik maakte van gegevens van de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO), heeft uitgewezen dat in de atmosferen van kometen ijzer en nikkel voorkomen, zelfs in die op grote afstand van de zon. Onafhankelijk onderzoek door een Pools team, ook gebaseerd op ESO-gegevens, toont aan dat in de ijskoude interstellaire komeet 2I/Borisov eveneens nikkeldamp aanwezig is. Het is voor het eerst dat zware metalen, die doorgaans in hete omgevingen te vinden zijn, in de koude atmosferen van verre kometen zijn aangetroffen.

De Francqui-Prijs 2021 voor exacte wetenschappen gaat naar vorser Michaël Gillon (ULiège) voor zijn baanbrekend onderzoek in exoplanetologie en astrobiologie. Dr. Gillon ontwierp twee gerobotiseerde telescoopnetwerken, TRAPPIST en SPECULOOS, waarmee hij exoplaneten nauwkeuriger dan ooit kon bestuderen vanaf de aarde. Hij ontdekte zeven potentieel bewoonbare planeten en doopte ze ‘TRAPPIST-1’. Dr. Gillon leverde als eerste het bewijs dat niet alleen rond de zon maar ook rond ultrakoude sterren planeten cirkelen die qua grootte en massa vergelijkbaar zijn met de aarde, en dat daar leven mogelijk zou kunnen zijn. Het revolutionaire karakter van zijn ontdekking geniet unanieme erkenning vanuit de hele wetenschappelijke wereld en de NASA, en inspireert miljarden mensen in de hele wereld. De jury, samengesteld uit experts met faam, en voorgezeten door prof. Ben Feringa, laureaat van de Nobelprijs voor Chemie in 2016, heeft beslist zijn belangrijke ontdekkingen te bekronen met de Francqui-Prijs. 

2020 zal in de archieven van het Belgisch UFO-meldpunt geboekstaafd staan als een uitzonderlijk druk jaar. Nooit eerder kwamen er sinds de oprichting van het meldpunt in 2007 zoveel meldingen binnen. In 2020 noteerden we 446 meldingen. M.a.w. een stijging van 64% in vergelijking met 2019 toen er 272 observaties gemeld werden. Voornamelijk in de maanden maart en april zagen we een uitzonderlijke toename van het aantal meldingen. De lockdown en de vele Starlink satellieten hebben hier ongetwijfeld iets met te maken. 

Op 3 december 2020 onthulde ESA de nieuwste kaart van onze Melkweg. Een kaart die is gemaakt op basis van bijna drie jaar waarnemingen door de satelliet Gaia. Deze “Early Data Release 3″ (EDR3) bevat de uiterst nauwkeurige posities en helderheden van maar liefst 1,8 miljard sterren. Daarbij zijn sterren die een miljoen keer zwakker zijn dan wat je met het blote oog kunt zien. Voor de meeste sterren levert EDR3 ook de afstand en de schijnbare beweging aan de hemel. In vergelijking met de vorige kaart (Gaia DR2) zijn deze gegevens beduidend nauwkeuriger, wat ze uiterst interessant maakt om de dynamica van onze Melkweg te begrijpen.

De zonneactiviteit varieert met een periode van ongeveer 11 jaar. Het tijdstip en sterkte van de maxima en minima van de zonnecyclus worden vastgesteld op basis van het aantal zonnevlekken. Deze zonnevlekkenindex wordt sinds 1981 bijgehouden en verspreid door het SILSO World Data Center dat deel uitmaakt van de Koninklijke Sterrenwacht van België. De vorige cyclus bereikte in 2014 zijn bescheiden hoogtepunt en nam de laatste jaren geleidelijk in activiteit af. Dat het minimum er stond aan te komen, werd hoe langer hoe duidelijker door de steeds lagere zonnevlekkenindex en de steeds langere periodes van vlekkeloze dagen.