30 jaar geleden werd het eerste Europese ruimtelaboratorium Spacelab gelanceerd aan boord van de Space Shuttle Columbia vanaf het Kennedy Space Center in Florida. Deze missie was op vele vlakken historisch. Zo was het de eerste keer dat de Space Shuttle een bemanning van zes personen telde, waaronder Ulf Merbold, de eerste astronaut van de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA), bovendien de eerste niet-Amerikaanse astronaut aan boord van het ruimteveer.
Het was ook de eerste vlucht van Spacelab, Europa's eerste ruimtelaboratorium, waarmee wetenschappers experimenten konden uitvoeren in en van op het ruimteveer in een baan om de Aarde. Gedurende 10 dagen volbracht het ruimteveer 166 omwentelingen rond de aarde, terwijl meer dan 70 wetenschappelijke experimenten werden uitgevoerd binnen de diverse domeinen van de astronomie, de zonnefysica, de ruimteplasmafysica, de aardobservatie, materiaalonderzoek en de levenswetenschappen. Onder deze experimenten bevonden er zich vier uit Ukkel: drie van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA) en één van het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI).
Astronauten aan het werk aan boord van het Spacelab 1 ruimtelaboratorium - Foto: NASA
Merk op dat ook andere Belgische wetenschappers hebben bijgedragen aan de verschillende experimenten op Spacelab-1. Tussen 1983 en 1998 vloog Spacelab in totaal 22 keer mee met het ruimteveer. Het was tijdens een Spacelab missie (Atmospheric Laboratory for Applications and Science 1) dat in 1992 onze eerste Belgische astronaut Dirk Frimout de ruimte inging. De Spacelab experimenten hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan het onderzoek binnen de zonnefysica en aan de kennis van de atmosfeer van de Aarde, met als bekende voorbeelden de ozonproblematiek en het klimaat. Sommige proefnemingen blijven ook vandaag nog een belangrijke bijdrage leveren aan het wetenschappelijk programma van het Internationaal Ruimtestation ISS.
Tekst: BIRA