VEGA is de naam van Europa’s kleine-tot-middelgrote draagraket, ontwikkeld om lichtgewicht wetenschappelijke en aardobservatie-satellieten naar lage banen (incl. zonnensynchrone banen) te brengen.
De Europese VEGA-raket bestaat uit vier trappen. De eerste drie trappen (P80, Zefiro 23 en Zefiro 9) gebruiken vaste brandstof en zorgen voor de krachtige opstijg- en klimfase. De vierde trap, AVUM (Attitude and Vernier Upper Module), gebruikt vloeibare brandstof (UDMH/N2O4) voor nauwkeurige baaninbrengingen en orbitale manoeuvres. De raket heeft een aerodynamische neuskegel die de lading beschermt tijdens de lancering. VEGA kan lichte tot middelzware satellieten (tot ongeveer 1,5 ton) in lage aardbanen brengen. De combinatie van vaste en vloeibare trappen geeft flexibiliteit, betrouwbaarheid en kostenefficiëntie, waardoor VEGA geschikt is voor wetenschappelijke en commerciële missies. Het project werd geleid door Italiaanse en Europese partners; Italië nam het grootste deel van de ontwikkeling voor zijn rekening, met belangrijke bijdragen van Frankrijk, Spanje, Nederland, Zwitserland, Zweden en België. VEGA (en de opvolger VEGA-C en toekomstige VEGA-E) bestaat uit drie vastebrandstoftrappen en een vloeibare bovenfase; belangrijke onderdelen zoals structuur, nozzle-sturing en avionica zijn geleverd door een Europese industriële keten.
Welke Belgische bedrijven waren betrokken en wat maakten ze?
België leverde technische know-how en concrete hardware/softwarecomponenten. De meest zichtbare en gedocumenteerde bijdragen komen van SABCA en SPACEBEL; daarnaast levert de Belgische ruimte-ecosystem (research centers, kleinere leveranciers en engineering-bedrijven) ondersteunende rollen in testen, simulatie en subsystemen.
- SABCA: aandrijving en stuurdelen (thrust vector control, interstage)
SABCA is een gevestigde speler in Belgische ruimtevaartindustrie. Voor VEGA ontwikkelde en leverde SABCA belangrijke thrust vector control (TVC)-systemen en onderdelen van de structurele koppelingen (interstage). Een TVC-systeem bestaat uit elektro-mechanische actuatoren, batterijen en de stuur-elektronica die samen de sturing van de motor-nozzle mogelijk maken; tijdens de brandfase beweegt het nozzle-uiteinde om de raket te richten en koerscorrecties uit te voeren. SABCA profileert zich internationaal als leverancier van dergelijke kritieke actuatortechnologie en interstage-structuren voor VEGA-familie-voertuigen. - SPACEBEL: flight-software, GNC en simulatie
SPACEBEL is een Belgische SME gespecialiseerd in ruimte-software en systeemintegratie. Het bedrijf heeft langdurige contracten voor VEGA waarbij het flight-software, guidance-, navigation-& control (GNC)-ondersteuning en simulatiesoftware voor validatie van de vluchtsoftware levert. Die software wordt gebruikt tijdens ontwikkeling, integratie en tests om te garanderen dat de boordcomputer en stuursystemen tijdens vlucht correct reageren. SPACEBEL's betrokkenheid is een goed voorbeeld van hoe kennisintensieve Belgische bedrijven bijdragen aan Europese launchers. - Andere (indirecte) bijdragen
Belgische toeleveranciers en onderzoekscentra leveren vaak precisiemechanica, elektronica-onderdelen, testdiensten en kennis rond materiaalgedrag en kwaliteitscontrole. Sommige Belgische bedrijven (optica/elektro-optische leveranciers, speciale componentenfabrikanten) spelen rollen in subsystemen of in de testketen van onderdelen, vaak als subcontractor binnen grotere Europese contracten.
Hoeveel draagt België financieel bij?
Dit is het moeilijkst exact te kwantificeren, omdat VEGA is opgezet als een internationaal ESA-programma met gecombineerde bijdragen van deelnemende landen en met een gedecentraliseerde industriële verdeling. Enkele relevante feiten:
- De VEGA-ontwikkelingskosten werden gezamenlijk gedragen door zeven ESA-lidstaten; in totaal is bij aanvang gemeld dat de deelnemende landen meer dan €450 miljoen bijdroegen aan de ontwikkeling van VEGA (dit is de totale pot van alle deelnemende landen, niet het Belgische aandeel). Italië nam daarbij het leeuwendeel van de kosten (ongeveer 65%), Frankrijk ongeveer 13%; de overige deelnemende landen, waaronder België, deelden de resterende som. Dat betekent dat Belgische directe betalingen voor VEGA als onderdeel van die pot niet altijd publiek per land zijn uitgesplitst in eenvoudig vindbare, actuele bronnen.
- België als ESA-lid betaalt jaarlijks een bijdrage aan ESA-budgetten (die worden ingezet voor programma’s zoals lanceersystemen, observatie, navigatie, etc.). In recente jaren lag de Belgische bijdrage aan ESA op duidelijke honderdmiljoenen-niveaus (bijv. circa enkele honderden miljoen euro per jaar voor alle programma’s samen), waarvan een deel indirect terugvloeit naar industriële contracten via industriële return-mechanismen. Maar dat is een algemene ESA-bijdrage, geen directe Belgische cheque uitsluitend voor VEGA.
