Artistieke impressie van de Hylas 1 satelliet.
Foto: ESA/J.Huart

Op 26 november werd vanop de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana een Ariane 5 draagraket gelanceerd met aan boord ondermeer de Europese Hylas-1 communicatiesatelliet. Wat deze Highly Adaptable Satellite (HYLAS) communicatiesatelliet zo bijzonder maakt is dat deze honderdduizenden mensen, die in afgelegen gebieden wonen in Europa, de volgende vijftien jaar zal voorzien van breedband internet. Daarnaast is dit ESA's eerste volledige satelliet die ontwikkeld werd door publiek-private samenwerking. De commerciële operator, het Britse Avanti Communications, heeft de grootste financiële bijdrage geleverd voor dit project terwijl de European Space Agency (ESA) samen met het ruimtevaartbedrijf EADS Astrium verantwoordelijk was voor de techniek en instrumenten aan boord van de 2,5 ton zware satelliet.

Eenmaal Hylas-1 zich in een geostationaire baan om de Aarde bevindt op een hoogte van bijna 36 000 kilometer zal deze gebruikt worden voor het verzenden van zowel standaard alsook high definition televisiekanalen (HDTV) en braadband internet. Vanuit een geostationaire baan draait Hylas-1 even snel als de Aarde en aangezien de kunstmaan boven Europa 'hangt', zorgt deze voor een permanente dekking. Hylas-1 is in veel opzichten een bijzondere kunstmaan. Oorspronkelijk zou deze satelliet gelanceerd worden met een Amerikaanse Falcon 9 raket maar in 2009 werd dit veranderd en werd besloten de satelliet in de ruimte te brengen met een Sojoez-2-1a Fregat raket vanop de Europese lanceerbasis in Frans-Guyana. Toen bleek dat de nieuwe lanceerinfrastructuur eind 2010 niet klaar zou zijn voor het lanceren van de eerste Sojoez raket vanop Kourou werd besloten Hylas-1 dan maar in de ruimte te brengen met een Ariane 5 draagraket. Uiteindelijk werd Hylas-1 samen met de Intelsat 17 communicatiesatelliet in de ruimte gebracht tijdens de V198 missie. Het 120 miljoen euro dure Hylas-1 project is ongetwijfeld een staaltje van prachtige internationale samenwerking tussen agentschappen en bedrijven. Terwijl de apparatuur en instrumenten gebouwd werden door ESA en het Europese ruimtevaartbedrijf EADS Astrium was het Indiase ruimtevaartagentschap ISRO en het Indiase bedrijf Antrix verantwoordelijk voor het I-2K satellietplatform waarop alles gebouwd werd. Hierna werd het tuig overgevlogen naar Frans-Guyana waar het Europese lanceerbedrijf Arianespace verantwoordelijk was voor de lancering.

Het was sinds 12 juli 2001 geleden dat het Europese ruimtevaartagentschap ESA nog een communicatiesatelliet in de ruimte had gebracht. De laatste ESA-communicatiesatelliet was de Advanced Relay And Technology Mission (ARTEMIS) kunstmaan die vandaag de dag nog steeds operationeel is. ESA-ingenieurs werken al vele jaren aan nieuwe technologieën op vlak van communicatie in het kader van het Advanced Research in Telecommunication Systems (ARTES) programma. Verschillende van deze nieuwe technologieën bevinden zich nu aan boord van Hylas-1 en zullen in de ruimte uitvoerig gedemonstreerd en getest worden.

Hylas-1 wordt getest vanuit België

Na de lancering van de Hylas-1 satelliet volgt een belangrijke 'in-orbit testing phase' waarbij alle instrumenten uitvoerig getest worden. Deze testfase vindt plaats in het Belgische ESA grondstation in Redu (België). Hierna zal een volgende testfase plaatsvinden waarbij men de volledige telecommunicatie tussen de satelliet en de infrastructuur op Aarde zal testen. Om Hylas-1 vanuit Redu te kunnen testen, werd het grondstation voorzien van In-Orbit Testing (IOT) installaties die het hele frequentiespectrum in de Ku- en Ka-band bestrijken. Vandaag de dag is het ESA grondstation in Redu al verantwoordelijk voor de communicatie met de ESA-satellieten Artemis, Integral en Proba.

Belgische bijdrage aan Ariane 5 lancering

Hylas-1 werd samen met de Amerikaanse Intelsat 17 kunstmaan in de ruimte gebracht door de 54ste Ariane 5 draagraket. Ook voor deze lancering leverden enkele Belgische bedrijven belangrijke onderdelen voor de Ariane 5 ECA raket. Zo is de Belgische vestiging van Thales Alenia Space nabij Charleroi verantwoordelijk voor 50% van de elektronica aan boord van elke Ariane 5 raket. Ongeveer 21 elektronische onderdelen zorgen binnenin de draagraket voor de distributie van elektriciteit naar alle componenten. Het Belgische lucht- en ruimtevaartbedrijf SABCA levert dan weer servomechanismen die de straalpijpen sturen van de Vulcain hoofdmotoren bij de Ariane 5 draagraketten. Daarnaast is SABCA ook verantwoordelijk voor de neuskegels van de twee EAP boosterraketten en ontwikkelt het bedrijf schokdempers tegen trillingen voor de 50 meter hoge Ariane 5 raket.

Kris Christiaens

Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur. Volg mij op Twitter: @KrisChristiaens