François Englert
Foto: De Standaard

De Zweedse Koninklijke Academie van Wetenschappen in Stockholm heeft op dinsdag 8 oktober 2013 bekendgemaakt dat de Nobelprijs voor Natuurkunde dit jaar naar de Belg François Englert en de Brit Peter Higgs gaat. Beide natuurkundigen voorspelden in 1964, afzonderlijk van elkaar, al het bestaan van het zogeheten 'Higgs-boson' deeltje. Dit is een uniek elementair deeltje dat ervoor zorgt dat de meeste andere deeltjes massa hebben. 

Belangrijkste bouwsteen van het universum

Samen met zijn Amerikaanse collega, Robert Brout, werkte François Englert in 1964 een theorie uit over de manier waarop bepaalde elementaire deeltjes massa krijgen. Uit deze theorie volgde uiteindelijk het fameuze 'Higgs-deeltje' of 'Higgs-boson' deeltje dat in 2012 met behulp van de gigantische Large Hadron Collider deeltjesversneller van het CERN werd ontdekt. Deze ontdekking werd toen omschreven als de belangrijkste wetenschappelijke ontdekking van 2012. De naam 'Higgs-deeltje' verwijst naar de Brit Peter Higgs van de Universiteit van Edingburgh die tegelijk met Englert en Brout werkte aan de theorie over het bestaan van dit deeltje. Ondanks het feit dat Peter Higgs zijn bevindingen twee maanden na dat van de Belgen liet publiceren, werd dit deeltje voortaan toch naar de Brit genoemd. Doordat het Higgs-deeltje, of het 'Englert-Brout' deeltje, ervoor zorgt dat de meeste andere deeltjes massa hebben, wordt dit deeltje ook vaak door populaire media omschreven als het 'godsdeeltje'. Het spreekt voor zich dat dit een misleidende term is en dat natuurkundigen dit verafschuwen. Zonder het Englert-Brout deeltje deeltje zou de Aarde, de mens en alles wat we vandaag de dag kennen niet bestaan. Het deeltje is van fundamenteel belang en moet bestaan om het standaardmodel van de deeltjesfysica te doen kloppen. Natuurkundigen omschrijven dit deeltje dan ook vaak als de belangrijkste bouwsteen van het universum. Het onderzoek waarvoor François Englert de Nobelprijs mocht in ontvangst nemen, wordt vandaag nog steeds voortgezet in de Interuniversitaire Attractiepool 'Fundamental Interactions' dat gefinancierd wordt door het Federaal Wetenschapsbeleid, onder coördinatie van professor Jean-Marie Frère van de ULB. 

Niet de eerste prijs

François Englert is de eerste Belgische Nobelprijswinnaar in meer dan 30 jaar. De laatste keer dat een Belg deze belangrijke en bekende prijs mocht in ontvangst nemen was in 1977 (Ilya Prigogine). Alles samen mochten al tien Belgen een Nobelprijs in ontvangst nemen. De 80-jarige François Englert is een gediplomeerd ingenieur en doctor in de natuurkunde aan de Université de Bruxelles (ULB). In 1961 werd hij aan de ULB aangesteld als universitair docent waarna hij in 1964 professor werd. Op het einde van zijn carrière, van 1980 tot 1998, stond Englert aan het hoofd van de dienst theoretische natuurkunde van de ULB. De Nobelprijs voor Natuurkunde is niet de eerste prijs die François Englert in ontvangst mag nemen. Zo ontving hij samen met zijn inmiddels overleden collega Robert Brout in 1982 de Francquiprijs, in 1997 de prijs van het Europees Natuurkundig Genootschap en in 2004 de Natuurkundeprijs van de Wolf Foundation. Tijdens een persconferentie op 8 oktober 2013 liet de Franstalige Brusselse universiteit weten bijzonder fier te zijn op François Englert. De fysicus maakte tijdens van de persconferentie ook gebruik om zijn overleden collega, Robert Brout, te eren. Voor de ULB is dit al de vierde Nobelprijs. Englert is de eerste Belg die de Nobelprijs voor Natuurkunde krijgt. De winnaar krijgt ook 920 000 euro. Inmiddels raakte ook al bekend dat de basisbol van het bekende Brusselse monument het Atomium vanaf nu zal genoemd worden naar François Englert. De Belgische eerste minister Elio Di Rupo omschreef het nieuws over de Belgische Nobelprijswinnaar als "een bekroning voor één van onze briljantste landgenoten en van een uitzonderlijke carrière in dienst van de deeltjesfysica”.

François EnglertFrançois Englert (rechts) en de Brit Peter Higgs (links) - Foto's: AFP

Kris Christiaens

Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur. Volg mij op Twitter: @KrisChristiaens