Artistieke impressie van de Franse Picard satelliet
Foto: CNES

Vanop de Russische lanceerbasis Dombarovsky is op dinsdag 15 juni met succes een Dnepr raket gelanceerd met aan boord twee Zweedse experimentele kunstmanen en een Frans zonne-observatorium. De 34 meter lange Dnepr draagraket vertrok om 16u42 Belgische tijd vanuit een ondergrondse silo waarna vijftien minuten later probleemloos de kleine kunstmanen uitgezet werden in een lage baan om onze planeet.

De twee Zweedse satellieten maken deel uit van het Prisma programma en moeten de technologie achter formatievliegen demonstreren in de ruimte. De derde kunstmaan die uitgezet werd, is het Franse Picard observatorum dat onder het Myriade-programma valt van het Franse ruimtevaartagentschap Centre National d’Études Spatiales (CNES). Voor België is Picard van zeer groot belang aangezien deze 150 kilogram zware microsatelliet uitgerust werd met een Belgische instrument. Daarnaast doet het B.USOC, gelegen in de gebouwen van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA) te Brussel, dienst als wetenschappelijk missiecentrum voor de Picard satelliet.

Picard werd genoemd naar de Franse sterrenkundige die in de zeventiende eeuw de eerste precisiemetingen van de zonnediameter uitvoerde. Het belangrijkste doel van deze missie is om onze kennis van de fysische structuur en de werking van de zon te verruimen. Daarnaast hopen onderzoekers met Picard meer te leren over de relatie die de zonneactiviteit heeft op ons klimaat en de eventuele ontwikkeling ervan. Om deze kennis te verkrijgen werd Picard uitgerust met drie wetenschappelijke instrumenten die de volgende twee jaar onze ster moeten observeren. De SOlar Diameter Imager and Surface Mapper (SODISM) is een imaging telescoop met een diameter van 11 centimeter die ontwikkeld werd door de Service d'Aéronomie van het Franse Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek (CNRS) om de diameter van de zon tot op een enkele milliboogseconden te kunnen meten en om helioseismologische waarnemingen te detecteren. De Zwitserse PREcision MOnitor Sensor (PREMOS) is het tweede instrument aan boord van Picard en is een set van drie foto- en radiometers om ozon, zonnetrillingen en de totale zonnestraling te bestuderen. Het derde instrument (SOVAP) werd ontwikkeld door het Koninklijk Meteorologisch Instituut (KMI) en werd samengesteld uit een differentiële radiometer en een bolometrische sensor om de volledige zonnestralingsintensiteit en de variaties hierin, te kunnen meten. Daarnaast bevindt het wetenschappelijke missiecentrum van de Picard satelliet zich in het Belgian User Support and Operation Centre (B.USOC) dat gelegen is in de gebouwen van het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie in Ukkel. Dit centrum zal als belangrijke taken hebben om de goede werking van de instrumenten te controleren, de prestaties van de instrumenten in de gaten te houden en indien nodig commando's voor de instrumenten doorsturen. In het kader van een samenwerkingsverband tussen België en Frankrijk zullen de waarnemingen van Picard vergeleken worden met die van het Belgische SOLSPEC instrument dat zich aan de Columbus module bevindt aan het internationaal ruimtestation ISS.

Het Belgisch Federaal Wetenschapsbeleid is dan ook heel trots met de belangrijke bijdrage tot het Picard project van de drie federale wetenschappelijk instellingen van de Pool Ruimte (het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie, het Koninklijk Meteorologisch Instituut en de Koninklijke Sterrenwacht van België). De samenwerking tussen de drie instellingen kadert in het Solar-Terrestrial Centre of Excellence (STCE), dat de expertise bundelt van deze drie Federale Wetenschappelijke Instellingen binnen de wetenschappen die betrekking hebben op de relatie Zon-Aarde en hun toepassingen. Naast federale onderzoeksinstellingen is ook het Belgische bedrijf Spacebel nauw betrokken tot dit project. Zo leverde dit Waalse bedrijf de software die gebruikt wordt voor het grondstation in Ukkel. Bij Spacebel hebben gemiddeld drie ingenieurs twee jaar lang gewerkt aan de realisatie van dit project dat het bedrijf 1,1 miljoen euro opleverde. De totale kostprijs van het Picard project bedraagt ongeveer 70 miljoen euro.

Kris Christiaens

Oprichter & beheerder van Belgium in Space.
Medebeheerder & hoofdredacteur van Spacepage.Ruimtevaart & sterrenkunde redacteur. Volg mij op Twitter: @KrisChristiaens