Na een reis van meer dan tien jaar komt op 6 augustus 2014 de Europese ruimtesonde Rosetta aan bij de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko. Met deze Europese prestigemissie hopen wetenschappers meer te leren over ondermeer het ontstaan van ons zonnestelsel. Het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aeronomie (BIRA) heeft één van de instrumenten aan boord van Rosetta mee helpen bouwen.
Duwtjes in de rug
Indien alles verloopt zoals gepland, moet de Europese ruimtesonde Rosetta op woensdag 6 augustus 2014 geschiedenis schrijven. Zo zal dit onbemande ruimtetuig, dat in 2004 werd gelanceerd, zich die dag in een vaste baan om de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko begeven. Deze komeet raast momenteel richting de Zon en is miljarden jaren geleden ontstaan uit dezelfde wolk van gas en stof als waaruit ook de Aarde en de andere planeten uit ons zonnestelsel zijn ontstaan. Ondanks het feit dat de Aarde in al die jaren sterk in veranderd, is de komeet nauwelijks veranderd waardoor de studie van zijn chemische samenstelling en zijn atmosfeer van groot wetenschappelijk belang is. Zo kunnen wetenschappers dankzij deze komeet meer leren over ondermeer het ontstaan van de Aarde en van het leven op Aarde. Om deze komeet het best te kunnen onderzoeken, besliste de Europese ruimtevaartorganisatie ESA in 1993 om er een onbemand ruimtetuig naartoe te sturen. Op 2 maart 2014 werd de Rosetta ruimtesonde uiteindelijk gelanceerd. Doordat het ruimtetuig uit zichzelf niet genoeg snelheid had, gebruikte men enkele malen de zwaartekracht van planeten om Rosetta een ‘duwtje’ in de rug te geven. Zo vloog Rosetta in maart 2005, november 2007 en november 2009 langs de aarde en in februari 2007 langs de planeet Mars. Tussen 2008 en 2010 vloog de kometenjager ook langs de twee planetoïden 2867 Steins (september 2008) en 21 Lutetia (juli 2010) waarna het ruimtetuig in een geplande ‘winterslaap’ werd gebracht om brandstof uit te sparen.
Begin 2014 werd Rosetta onder grote media-aandacht uit haar winterslaap gehaald en kregen we de afgelopen weken en dagen ook eerste foto’s te zien van de de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko. Nu Rosetta zich steeds dichter bij deze komeet begeeft, komt deze op woensdag 6 augustus 2014 in een vaste baan terecht om het hemellichaam. Eerst zal het ruimtetuig de komeet bestuderen vanuit een lange elliptische baan om de komeet waarna de baan steeds kleiner zal gemaakt worden. Doordat Rosetta zich in een vaste baan om de komeet zal begeven, krijgen we ook de kans om de komeet te bestuderen terwijl deze zich steeds dichter bij de Zon begeeft. Het hoogtepunt van deze Europese prestigemissie moet in november 2014 plaatsvinden. Dan zal Rosetta een kleine lander, genaamd ‘Philae’, loskoppelen zodat dit tuigje zich tot op het oppervlak van de komeet kan begeven. Dit zal de eerste keer zijn in de geschiedenis dat een ruimtetuig zal landen op het oppervlak van een komeet. Philae zal net als Rosetta wetenschappelijk onderzoek uitvoeren op de komeet en zal ondermeer een gat boren in het oppervlak van de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko zodat wetenschappers de samenstelling kunnen onderzoeken.
Egyptische roots
ESA's kometenmissie werd genoemd naar de wereldbekende Steen van Rosetta. Deze in 1799 gevonden steen zorgde voor de ontcijfering van de Egyptische hiërogliefen waardoor een deel van de geheimen van het oude Egypte opgelost raakten. Het Europese ruimtevaartagentschap wil met deze ruimtemissie een zelfde aanwijzing leveren aan wetenschappers die de geheimen willen ontrafelen over het ontstaan van de planeten of de oorsprong van het leven. De kleine lander Philae werd dan weer genoemd naar het eiland in de Nijl waar men een obelisk vond die een belangrijke rol speelde bij de ontcijfering van de Steen van Rosetta.
België mee aan boord
Net als bij vele andere prestigieuze Europese ruimtemissies is ook België eveneens betrokken bij deze Rosetta missie. Het Belgisch Instituut voor Ruimte-Aëronomie (BIRA) werkte samen met enkele andere partners aan de realisatie van één van de sensoren (DFMS) van het Rosetta Orbiter Spectrometer for Ion and Neutral Analysis (ROSINA) instrument. Dit wetenschappelijk instrument bestaat uit drie sensoren die de komeetatmosfeer moeten bestuderen. De DFMS (Double Focusing Mass Spectrometer) sensor moet de gas- en ionensamenstelling van de gaswolk van de komeet bestuderen. Hoofdonderzoeker van het DFMS instrument is de universiteit van Bern in Zwitserland die de sensor ontwikkelde met bijdragen van wetenschappelijke instituten in Frankrijk, Duitsland, de Verenigde Staten en België. Meer dan 50 bedrijven uit 14 Europese landen namen deel aan de bouw van de Rosetta ruimtesonde en Philae lander die onder leiding stond van het Duitse ruimtevaartbedrijf Astrium. De Belgische bedrijven IMEC uit Leuven en OIP Sensors uit Oudenaarde namen deel aan de realisatie van Rosetta.
